Ruch Ludowy ma już ponad 120 lat. Jest jedną z najstarszych formacji politycznych w Europie. W polskiej historii był jednym z trzech wielkich nurtów politycznych, obok narodowego i socjalistycznego, które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX wieku. Jesteśmy dumni z naszego dziedzictwa i pielęgnujemy tradycje naszych wielki przywódców – Macieja Rataja, Wincentego Witosa i Stanisława Mikołajczyka.
Polski Ruch ludowy
to jedna z najstarszych formacji politycznych w Europie. Ruch ten stanowił ważną część składową procesu historycznego. Był jednym z trzech wielkich nurtów politycznych - obok narodowego i socjalistycznego - które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX wieku. W czasie swej ponad stuletniej działalności polski ruch ludowy zawsze manifestował swój narodowy charakter, odwoływał się do tradycji niepodległościowych, demokratycznych i chrześcijańskich. Prowadząc szeroką działalność organizacyjną, partie ludowe w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu świadomości narodowej, społecznej i politycznej mieszkańców wsi.
Ruch ludowy to jednak nie tylko partie polityczne, ale także znaczący ruch społeczny - wiele organizacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych, które orientowały się politycznie na system wartości reprezentowany przez ludowców. Do organizacji tych należały: kółka rolnicze, straże ogniowe, chóry, amatorskie zespoły artystyczne i teatry ludowe, ruch młodowiejski, uniwersytety ludowe, szkolnictwo rolnicze i wiele innych. W sumie ponad 100 różnych organizacji.
Pierwsza samodzielna partia ludowa - Stronnictwo Ludowe w Galicji powstało w 1895 roku, w czasach gdy Polska była pod zaborami. W kilka lat później podobne ugrupowania chłopskie utworzono na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim i pruskim. Za najważniejszy cel w tym okresie ludowcy uznawali odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz wprowadzenie postępowych reform społecznych i politycznych.
W pierwszych sejmach II Rzeczypospolitej chłopi stanowili najliczniejszą grupę wśród posłów. Wincenty Witos trzykrotnie piastował urząd premiera w latach 1920, 1923 i 1926. W pierwszych sześciu ekipach rządowych ludowcom powierzono 19 tek ministerialnych. Chlubą polskiego parlamentaryzmu był polityk ludowy Maciej Rataj, Marszałek Sejmu w latach 1922-1928. Dwukrotnie ratował Polskę od wojny domowej. Raz po tragicznej śmierci Gabriela Narutowicza, drugi raz po przewrocie majowym Józefa Piłsudskiego w 1926 roku.
Ludowcy w międzywojniu stali się głównymi obrońcami polskiej demokracji oraz praw i wolności ludu. Powstałe w marcu 1931 roku w wyniku zjednoczenia stronnictw chłopskich – Stronnictwo Ludowe – było jednym z głównych reprezentantów interesów wsi. Było najliczniejszą opozycyjną partią polityczną, łącznie z organizacją młodochłopską – Związkiem Młodzieży Wiejskiej RP Wici – u schyłku II RP liczącą ponad 200 tysięcy członków. W sierpniu 1937 roku ludowcy wystąpili przeciwko łamaniu praw obywatelskich i demokratycznych przez rządy sanacji w Wielkim Strajku Chłopskim.
W czasie II wojny światowej ruch ludowy....
... stał się jednym z filarów Polskiego Państwa Podziemnego. Bataliony Chłopskie pierwsze przystąpiły do otwartej walki z okupantem. Wystąpiliśmy w obronie wysiedlanej ludności Zamojszczyzny walcząc pod Wojdą, Zaborecznem i Różą. Te bitwy dały początek do działań zbrojnych w całym kraju. W walkę zaangażowało się 157 tysięcy żołnierzy BCh. 70 oddziałów partyzanckich i ponad 400 oddziałów specjalnych przeprowadziło kilka tysięcy akcji bojowych.
Bataliony Chłopskie były wspierane na wsi przez inne organizacje konspiracyjne Ruchu Ludowego – Związek Pracy Ludowej „Orka” i Ludowy Związek Kobiet, liczący ok. 20 tys. osób. Z jego szeregów rekrutowały się działaczki Zielonego Krzyża, niosącego pomoc sanitarną żołnierzom BCh oraz prześladowanym przez okupanta. Wiele z nich zapłaciło najwyższą cenę. W czasie okupacji zginęło ponad 10 tys. działaczy ludowych i żołnierzy BCh.
Po wojnie
Po wyzwoleniu, gdy władzę w kraju przejęli komuniści, nie godząc się z narzuconym systemem, Ludowcy rozpoczęli walkę polityczną o demokrację. Sprzeciwialiśmy się dyktaturze proletariatu i kierowniczej roli partii robotniczej. Proponowaliśmy „trzecią drogę” między kapitalizmem a socjalizmem. Ludowcy działali jako jedyna partia demokratyczna, ani władze sanacyjne w Londynie, ani nikt inny nie powrócił do Polski!
Mimo poparcia społeczeństwa i Kościoła, w wyniku fałszerstw wyborczych, PSL przegrało wybory parlamentarne w 1947 roku. Wraz z Ludowcami przegrała polska demokracja. Fala represji, która nastąpiła w okresie powyborczym doprowadziła do rozbicia Stronnictwa. Nasz przywódca Stanisław Mikołajczyk, zagrożony aresztowaniem, musiał uciekać z Polski.
Po wojnie
Po wyzwoleniu, gdy władzę w kraju przejęli komuniści, nie godząc się z narzuconym systemem, Ludowcy rozpoczęli walkę polityczną o demokrację. Sprzeciwialiśmy się dyktaturze proletariatu i kierowniczej roli partii robotniczej. Proponowaliśmy „trzecią drogę” między kapitalizmem a socjalizmem. Ludowcy działali jako jedyna partia demokratyczna, ani władze sanacyjne w Londynie, ani nikt inny nie powrócił do Polski!
Mimo poparcia społeczeństwa i Kościoła, w wyniku fałszerstw wyborczych, PSL przegrało wybory parlamentarne w 1947 roku. Wraz z Ludowcami przegrała polska demokracja. Fala represji, która nastąpiła w okresie powyborczym doprowadziła do rozbicia Stronnictwa. Nasz przywódca Stanisław Mikołajczyk, zagrożony aresztowaniem, musiał uciekać z Polski.
Prześladowania ludowców przez bezpiekę, koniec tzw. Zielonej Solidarności, portal Duma i Pamięć
1949 - 1989
Ruch Ludowy szukał miejsca dla siebie w nowej rzeczywistości. W wyniku gier politycznych i manipulacji obozu komunistycznego powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Na blisko 40 lat ZSL stało się jedynym legalnym miejscem dla działalności politycznej Ludowców. W swoich szeregach – obok ludzi nie związanych z Ruchem Ludowym – skupiło wielu działaczy chłopskich, którzy pomimo ograniczeń, starali się w narzuconych ramach, bronić interesu wsi i jej mieszkańców.
Pierwszą próbę odzyskania tożsamości Ludowcy podjęli w czasie październikowej odwilży. Na tej fali do Stronnictwa powróciło ok. 100 tys. dawnych działaczy, utworzono także Związek Młodzieży Wiejskiej. Wysiłki skupiono na działalności społecznej wśród rolników i poprawie warunków życia na wsi – elektryfikacji, kanalizacji, budowie dróg.
Przesilenia we władzach PZPR, wykorzystywano do stopniowego wybijania się na niezależność. W latach 70. z inicjatywy ludowców zniesiono obowiązkowe dostawy żywności i wprowadzono powszechne ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe rolników. W 1983 roku zapisaliśmy w Konstytucji gwarancję trwałości indywidualnych gospodarstw rolnych. Oznaczało to podważenie fundamentów doktryny marksistowskiej o wyższości gospodarki uspołecznionej nad indywidualną i ostatecznym odejściem od idei kolektywizacji.
Ruch Ludowy szukał miejsca dla siebie w nowej rzeczywistości. W wyniku gier politycznych i manipulacji obozu komunistycznego powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe. Na blisko 40 lat ZSL stało się jedynym legalnym miejscem dla działalności politycznej Ludowców. W swoich szeregach – obok ludzi nie związanych z Ruchem Ludowym – skupiło wielu działaczy chłopskich, którzy pomimo ograniczeń, starali się w narzuconych ramach, bronić interesu wsi i jej mieszkańców.
Pierwszą próbę odzyskania tożsamości Ludowcy podjęli w czasie październikowej odwilży. Na tej fali do Stronnictwa powróciło ok. 100 tys. dawnych działaczy, utworzono także Związek Młodzieży Wiejskiej. Wysiłki skupiono na działalności społecznej wśród rolników i poprawie warunków życia na wsi – elektryfikacji, kanalizacji, budowie dróg.
Przesilenia we władzach PZPR, wykorzystywano do stopniowego wybijania się na niezależność. W latach 70. z inicjatywy ludowców zniesiono obowiązkowe dostawy żywności i wprowadzono powszechne ubezpieczenie zdrowotne, emerytalne i rentowe rolników. W 1983 roku zapisaliśmy w Konstytucji gwarancję trwałości indywidualnych gospodarstw rolnych. Oznaczało to podważenie fundamentów doktryny marksistowskiej o wyższości gospodarki uspołecznionej nad indywidualną i ostatecznym odejściem od idei kolektywizacji.
1989 - ...
Do ponownego zjednoczenia ugrupowań i środowisk ludowych doszło 5 maja 1990 roku na Kongresie Jedności Ruchu Ludowego w Warszawie. Było to uwieńczenie procesu, który rozpoczął się dwa lata wcześniej. W skład PSL weszły: Polskie Stronnictwo Ludowe – Odrodzenie (powstałe ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego) i Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie) skupiające głównie działaczy z lat 1945-1947 oraz inne ugrupowania chłopskie.
W 1991 roku stery partii obejmuje 33-letni Waldemar Pawlak, który rok później zostaje najmłodszym w historii Polski premierem. Ludowcy współtworzą rząd jeszcze trzykrotnie, w latach 1993-1997, 2001-2003 i 2007-2015. W tym czasie bezrobocie w kraju spada z poziomu blisko 20% do poniżej 10%, a pensje wzrastają ponad czterokrotnie.
PSL jest też współautorem dwóch największych sukcesów polskiej polityki ostatnich 26 lat – wstąpienia do NATO i Unii Europejskiej. Już 2 lutego 1994 roku premier Pawlak podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli podpisuje Dokument Ramowy Partnerstwa dla Pokoju, który był fundamentem naszego wstąpienia w struktury Sojuszu. Z kolei w 2002 roku, dzięki twardym negocjacjom prezesa PSL Jarosława Kalinowskiego, w Kopenhadze polscy rolnicy już w pierwszym roku członkostwa otrzymali dopłaty bezpośrednie w wysokości 55% średniej unijnej. Pierwotnie proponowano Polsce około 25%. To również dzięki ludowcom, Polska będzie miała największy budżet unijny na lata 2014-2020 spośród wszystkich państw członkowskich – blisko 500 mld zł.
Do ponownego zjednoczenia ugrupowań i środowisk ludowych doszło 5 maja 1990 roku na Kongresie Jedności Ruchu Ludowego w Warszawie. Było to uwieńczenie procesu, który rozpoczął się dwa lata wcześniej. W skład PSL weszły: Polskie Stronnictwo Ludowe – Odrodzenie (powstałe ze Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego) i Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie) skupiające głównie działaczy z lat 1945-1947 oraz inne ugrupowania chłopskie.
W 1991 roku stery partii obejmuje 33-letni Waldemar Pawlak, który rok później zostaje najmłodszym w historii Polski premierem. Ludowcy współtworzą rząd jeszcze trzykrotnie, w latach 1993-1997, 2001-2003 i 2007-2015. W tym czasie bezrobocie w kraju spada z poziomu blisko 20% do poniżej 10%, a pensje wzrastają ponad czterokrotnie.
PSL jest też współautorem dwóch największych sukcesów polskiej polityki ostatnich 26 lat – wstąpienia do NATO i Unii Europejskiej. Już 2 lutego 1994 roku premier Pawlak podczas wizyty w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli podpisuje Dokument Ramowy Partnerstwa dla Pokoju, który był fundamentem naszego wstąpienia w struktury Sojuszu. Z kolei w 2002 roku, dzięki twardym negocjacjom prezesa PSL Jarosława Kalinowskiego, w Kopenhadze polscy rolnicy już w pierwszym roku członkostwa otrzymali dopłaty bezpośrednie w wysokości 55% średniej unijnej. Pierwotnie proponowano Polsce około 25%. To również dzięki ludowcom, Polska będzie miała największy budżet unijny na lata 2014-2020 spośród wszystkich państw członkowskich – blisko 500 mld zł.
Współczesne PSL nawiązuje do dorobku partii chłopskich okresu międzywojennego. Opieramy naszą działalność na wartościach ludowych, narodowych i chrześcijańskich. Zawsze występujemy w imię polskiej racji stanu. Współpracujemy ideowo i programowo z Forum Młodych Ludowców, Związkiem Młodzieży Wiejskiej, Towarzystwem Uniwersytetów Ludowych, Muzeum Historii Ruchu Ludowego i Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym.
kontakt do Zarządu Polskiego Stronnictwa Ludowego w Mońkach: [email protected]